Z praktyki Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego wynika, że interwencji nierzadko domagają się osoby, które mają swoją wizję zdarzeń i nie przyjmują do wiadomości przepisów o ubezpieczeniach OC, w ramach których musi poruszać się UFG. Dlatego też spora część pism interwencyjnych dotyczących Funduszu to wyjaśnienie – przez inną instytucję – obowiązujących w Polsce przepisów. A zatem nie każda interwencja to dowód na błąd we wcześniejszej decyzji.
– Aleksandra Biały, rzecznik prasowy UFG
Bywa, że klienci skarżą się na UFG do różnych instytucji, poczynając od Rzecznika Finansowego poprzez Biura Poselskie i Ministerstwo Finansów po Kancelarię Prezydenta.
Interesariusze UFG
Warto przypomnieć w tym miejscu, że grupa indywidualnych interesariuszy Funduszu nie jest tożsama z grupą klientów ubezpieczycieli. W przypadku UFG najliczniej reprezentowane są osoby, wobec których prowadzone jest postępowanie wyjaśniające odnośnie do posiadania ubezpieczenia OC, oraz ci, na których nałożona została kara za jego brak. Kolejna grupa to kierowcy odpytujący bazę polis UFG o historię swojego ubezpieczenia. Następni to nieubezpieczeni sprawcy wypadków, wobec których Fundusz prowadzi postępowanie regresowe, oraz poszkodowani w wypadkach spowodowanych przez nieubezpieczonych lub nieznanych sprawców, których roszczenia są zaspokajane przez Fundusz.
Łącznie w 2018 r. UFG prowadził blisko 220 tysięcy spraw (kary za brak OC, szkody, regresy, indywidualne zapytania do bazy polis). W tym czasie Fundusz odnotował 131 pism interwencyjnych, co stanowi mniej niż 0,6 promila wszystkich prowadzonych spraw. Niski wskaźnik to efekt stale prowadzonych działań informacyjnych i edukacyjnych.
Przyczyny odmów
Część tych interwencji dotyczyła odmowy zaspokojenia roszczeń w sprawach, w których sprawca szkody był nieznany. Powodów odmowy było kilka i w większości wynikały wprost z przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK (dalej: Ustawa). Najczęściej dotyczyły sytuacji, w których brak było dowodów na udział niezidentyfikowanego sprawcy wypadku, czy w których istnieją dowody wyłącznej winy poszkodowanego lub gdy szkoda spowodowana przez nieznanego sprawcę obejmowała wyłącznie straty majątkowe (np. szkoda parkingowa). Dla przypomnienia, UFG rekompensuje szkody wyrządzone przez nieznanego sprawcę tylko wówczas, gdy stratom materialnym towarzyszy potwierdzony orzeczeniem lekarza rozstrój zdrowia przekraczający 14 dni (art. 98 Ustawy). Inna grupa spraw, w których UFG był zmuszony odmówić uznania roszczeń w szkodach rzeczowych, dotyczyła osób poszkodowanych przez nieubezpieczonego lub nieznanego sprawcę w sytuacji, gdy poszkodowani posiadali dobrowolne ubezpieczenie (AC lub assistance). W takim przypadku to z tych polis wypłacane są odszkodowania za szkody rzeczowe, Fundusz zaś ma obowiązek zrekompensować poszkodowanym utracone prawa do zniżek składki (art. 106 Ustawy).
Grupa indywidualnych interesariuszy Funduszu nie jest tożsama z grupą klientów ubezpieczycieli.
Umorzenie kary
Zupełnie inna grupa interwencji w sprawach UFG dotyczyła umorzenia kary za brak OC lub w ogóle sankcji za niedopełnienie obowiązku ubezpieczenia. Tu Fundusz również musi działać w ramach prawnych, określających kiedy powstaje obowiązek ubezpieczenia i jakie sankcje grożą za jego niespełnienie. Przy czym ewentualna decyzja o umorzeniu kary za brak OC może być podjęta tylko w wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej lub życiowej właściciela pojazdu (art. 94 Ustawy). Konieczne jest, by ta trudna sytuacja była odpowiednio udokumentowana przez wnioskującego o umorzenie – tak, by podejmowane decyzje były obiektywne i porównywalne między sobą (Regulamin umarzania wierzytelności Funduszu dostępny na ufg.pl).
Z kolei w przypadku interwencji w sprawie zasadności kary za brak OC, najczęstszym problemem jest niewiedza o obowiązkach posiadacza pojazdu. Na przykład przekonanie, że dla zarejestrowanego, ale niesprawnego i nieużytkowanego auta czy motocykla, ubezpieczenie to nie jest potrzebne. Kolejnym problemem jest nieświadomość, że polisa OC nie zawsze odnawia się automatycznie i że np. nieopłacenie jednej raty składki powoduje rozwiązanie umowy po jej upływie. Inne tematy interwencji dotyczyły: wysokości przyznanego świadczenia, czy przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody.
W ponad połowie ogółu rozpatrywanych spraw podtrzymane zostały pierwotne ustalenia i decyzje UFG.
Tylko w ramach obowiązujących przepisów
W efekcie ponownej analizy spraw, w których nastąpiła interwencja, w ponad połowie ogółu rozpatrywanych spraw podtrzymane zostały pierwotne ustalenia i decyzje Funduszu. W około jednej trzeciej nastąpiło udzielenie informacji o sposobie lub stanie załatwienia sprawy. Natomiast w kilkunastu procentach spraw nastąpiła zmiana – częściowa lub całkowita – pierwotnego stanowiska Funduszu. W pozostałych przypadkach ostateczne decyzje zostały wstrzymane – do czasu wyjaśnienia sprawy (sprawy w toku).
Zatem sam fakt niespełnienia oczekiwań skarżącego nie jest równoznaczny z uchybieniem po stronie UFG. Fundusz, będąc zobowiązanym do pilnowania szczelności systemu obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych i rolnych, może bowiem działać tylko w ramach obowiązujących przepisów dotyczących tych ubezpieczeń.
Aleksandra Biały
Rzecznik prasowy Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego